Bugün 21 Nisan. Çeçenistan’ın bağımsızlık mücadelesinin sembol ismi ve Çeçenistan Cumhuriyeti’nin ilk Cumhurbaşkanı olan Cahar Musayeviç Dudayev’in şehit edilişinin yıldönümü.
Yazımızda Türk dünyası ve Kafkas halkları arasında bir efsane olarak görülen Dudayev hakkında bilgi vermeye çalışacağız.
CAHAR DUDAYEV KİMDİR?
15 Şubat 1944’te SSCB’ye bağlı Çeçenistan’ın Yelhoroy Köyü’nde Musa ve Rabia Dudayev çiftinin 13. çocuğu olarak dünyaya gelen Cahar Dudayev, 27 Şubat 1944’te henüz kundaktayken Kazakistan’a gönderildi. 1957 yılındaki geri dönüşüne kadar da Çimkent şehrinde yaşadı.
Orta okul eğitimini Sibirya’da tamamlayan Cahar Dudayev, Tambov Hava Harp Okulu’na girdi. 1966 yılında Uzun Mesafe Uçak Pilotluğu ve Mühendisliği Okulu’nu, akabinde da Gagarin Hava Harp Akademisi’ni bitiren Dudayev, 1. Sınıf pilot ve mühendis ünvanıyla mezun oldu.
Ordu içinde çeşitli kademelerde uzun yıllar başarıyla görev yapan Dudayev’e, başarılarından ötürü SSCB hükûmeti tarafından12 madalya verildi. Tümgeneralliğe terfi ettikten sonra Stratejik Hava Kuvvetleri'nde tümen komutanı olarak atanan ilk Müslüman general olma ayrıcalığını elde etti.
“BAĞIMSIZLIK SAVAŞÇILARINA BOMBA ATMAM”
SSCB’nin dağılma sürecinde birlik içerisindeki bulunan ülkelerde bağımsızlık hareketleri, Moskova yönetiminde büyük bir huzursuzluğa yol açtı. Sovyet makamları, Estonya’da görev yapan Dudayev’e bağımsızlık isteyen ülkelerdeki isyanları zor kullanarak bastırma talimatı verdi. Ancak Dudayev, bağımsızlığı için savaşan insanlara bomba atmayacağını söyleyerek bu talimata karşı çıktı ve SSCB rejimini direkt olarak karşısına almış oldu. Bu hareketi sonucunda sürgüne gönderilen Cahar Dudayev, 1990 yılında ordudan istifa ederek politikaya atıldı.
BAĞIMSIZ ÇEÇENİSTAN CUMHURİYETİ
Dudayev, 1990’da toplanan Çeçen Halk Kongresinde halk meclisinin İcra Komitesi Başkanlığı’na seçildi. Bu dönemde Moskova’da Gorbaçov yönetimine karşı gerçekleştirilen başarısız darbe girişimi, Sovyetler Birliği içerisinde büyük sıkıntıların kaynağı oldu.
Dudayev bu durumu fırsat bilerek, o esnada darbecilerle iş birliği yapan Çeçen-İnguş Özerk Sovyet Sosyalist Cumhuriyeti’ne karşı başlayan halk hareketinin de başına geçti.
Aynı yıl toplanan 2. Çeçen Halk Kongresinde ülkenin bağımsız “Çeçenistan Cumhuriyeti” olarak ilan edilmesine karar verildi. 27 Ekim 1991 tarihinde yapılan seçimlerde Cumhurbaşkanı seçilen Dudayev, Çeçenistan’ın Sovyetler Birliği’nden ve Rusya’dan ayrılarak bağımsızlığını ilan ettiğini duyurdu.
Sovyetlerden kalan silahları toparlayarak gelecekte Rusların Çeçenistan’a düzenleyebileceği bir saldırıya karşı hazırlık yapan Dudayev, Moskova ile siyasi temas kurmaya çalışsa da, bu çabalarından bir sonuç elde edemedi.
1994 yılının Aralık ayında Rusların Çeçenistan’ı işgal girişimi başladı. Boris Yeltsin’in gazıyla Grozni’yi 2 saatte düşüreceğini zanneden Rus ordusu, Cahar Dudayev’in usta taktikleri sonucunda kendilerini, aylar sürecek büyük bir savaşın içinde buldu.
Kadın, çocuk ayırt etmeden sivillerin yaşadığı yerlere hava desteğiyle bombalı saldırılar düzenleyen Rus ordusu, asker sayısı ve silah gücü bakımından Çeçenlere göre çok daha üstün olmasına rağmen, Çeçen direnişçilerin Grozni’deki direncini bir türlü kıramadı. Çeçenler, ellerindeki kısıtlı imkanlara rağmen şehri bir süre Ruslara teslim etmedi.
Dudayev ve emrindeki askerler, şehirde daha fazla can kaybı ve tahribat olmaması için dağlara çekilerek gerilla taktiği uygulamaya başladı. Rus askeri noktalarına ani baskınlar verip geri çekilen Çeçenlerin bu taktiği, Ruslara ağır kayıplar verdirmeye başladı.
SEÇİM PROPAGANDASI
Çeçenlere karşı olan savaşta Rusların, Çeçenler karşısında büyük kayıplar vermesi Boris Yeltsin’in Rus kamuoyu önündeki tüm güvenilirliğini silip atmıştı. Yeltsin, hem kamuoyu nezdindeki popülaritesini artırmak hem de Çeçen direnişini kırmak için Dudayev’e suikast talimatı verdi. Ve bu talimatı seçim konuşmalarında sürekli dile getirdi.
SUİKAST
Yeltsin’in bu talimatı sonrası Rus ordusu ve gizli servisi, suikast için planlar yapmaya başladı. 21 Nisan 1996’da Çeçenistan’ın batısında bulunan bir köyde uydu telefonu ile konuşurken Ruslar tarafından konumu belirlenen Cahar Dudayev, bulunduğu yere atılan Rus füzeleri sonucunda şehid oldu.
Cahar Dudayev’in şehadetinden sonra başa gelen Zelimhan Yandarbiyev ve Aslan Mashadov gibi Çeçen devlet başkanları, mücadeleyi bir süre daha devam ettirse de, Rusların bir numaralı uşağı Ramazan Kadirov hükümetinin yönetimi ele geçirmesiyle, Çeçenlerin, tüm bağımsızlık savaşçılarına ilham kaynağı efsane mücadelesi de sona ermiş oldu.
TÜRK DÜNYASINDA HALA BÜYÜK BİR EFSANE
Bugün Çeçenistan’ın Rus güdümlü bir ülke olması ve Rusların her dediğini onaylar hale gelmesi, özellikle Türk dünyasındaki o ‘mücahit Çeçen’ imajını hafızalardan silemedi. Cahar Dudayev, hala tüm Türkler için büyük bir kahraman olarak görülmeye davam ediyor.
POLEMİK HABER/HABER MERKEZİ
