Nedir bu toksik ilişki?
Aslında bu bir gizlenmiş psikolojik zehirdir. Karşı taraf içtiğimiz çaya görünmez bir zehir koyar. Ve biz o çayı içerken vücudumuzda ki hasarı pekte fark edemeyiz. Fakat zamanla zehrin dozu artar her gün bir damla daha.. artık vücudunuzu kasıp kavuran bir şeyler olduğunun farkındasınızdır. Size bir kötü haber daha. O çay sizde artık alışkanlık yapmıştır. Sabah öğle akşam o çaydan içmeden duramazsınız. Vücudunuz hasardan kasıp kavrulur ama hiçbir şey yapamaz içmekten vazgeçemezsiniz. İşte toksik ilişki tam da böyle. Uzun süre fark edilmeyen duygusal fiziksel zarar veren, çok fazla yıkıcı etkisi olan, kişinin kendini hiç iyi hissetmediği fakat bunlara rağmen de asla vazgeçemediği tabiri caiz ise sizi zehirleyen o ilişkiye verilen isimdir. Çok koşarsınız, çok yıpranırsınız ama bir bakmışsınız yine olduğunuz yerdesiniz; o zehirli çayı içiyorsunuz. Artık kendinize ait tüm benliğinizi ve değerlerinizi kaybetmeye başlıyorsunuzdur. Sürekli sizi eleştiren, sizi anlamayan belki de aşağılayan o adam/kadın ruhunuzu zehirler. Siz ise zehri içtikçe kendinize olan güveninizi kaybetmeye, kendinizi her geçen gün daha fazla suçlamaya, daha çok değersiz hissetmeye devam edersiniz. Birde her gece neden bundan kurtulamıyorum diye düşünmek cabası olsa gerek.
Her daim fedakarlık yapan taraf siz olursunuz, onun için kendi hayatınızı bir köşede bekletirsiniz çünkü bu ilişkide manipülasyon vardır, duygu, düşünceleriniz hatta davranışlarınız sürekli olarak kontrol altındadır. Bir bakmışsınız siz bile kendinizi kusurlu ve yetersiz hissediyorsunuz. Tepki koysanız dahi alacağınız cevap “ben bunları senin ve ilişkimizin iyiliği için söylüyorum”. Oysaki bu ilişkide sizin yakınlık ve sevgi, koşulsuz kabullenme ihtiyaçlarınızdan her biri önemsizdir. Odak noktası ise kendi ihtiyaçlarıdır. Artık tüm olumsuz duygularınız su yüzeyine çıkar.. öfke, mutsuzluk, tedirginlik hali, yorgunluk.. Aynı yerde dönüp durursunuz. Devamlı kendinizi anlatmaya çalışırsınız fakat aynı tartışma konuları gündeme gelir hiçbir çözüm ve sonuç gelmez. Artık çayı içerken nefes bile alamayınca hale gelirsiniz. Çünkü artık siz bile kendinizi tanıyamadığınız içinden çıkılmaz bir toksik ilişki ile karşı karşıyasınız. Çok merak edilen bir şey daha var. Bize zarar verdiğini bildiğimiz bir çayı içmeye neden devam ederiz? Herkesin ilişki dinamikleri, benlik algıları birbirinden çok farklı olsa da bazı düşünce kalıpları toksik ilişki için en önemli kaynaklardır.
Artık toksik ilişki nedir, sebepleri nelerdir biliyoruz. Geriye kalan şey ise nasıl kurtulurum? Bu sebepleri bilmek son derece önemli. İşaretleri fark edin. Kabul edin. Fark etmek, değiştirmeye çalışmak ve gerçeklerle yüzleşmeye başlamak. Toksik ilişkinin, içtiğimiz zehrin hasarını fark edip kurtulabilirsiniz. Dürüst olun kendinize. Evet çok zaman ve emek harcadınız çok umutluydunuz ama kasıp kavuran o his. Onu susturmayın. Tutunacak dallar aramayın unutmayın her tutunduğunuz dal elinizde kaldı. En önemlisi de kendiniz olun.Gerçek benliğinizin bile reddedildiği o ilişkide durmak çok ta anlamlı değil. Unutmayın iki taraf da inanmadan, sevmeden, değer vermeden ve tam bir çaba sarf etmeden bir gün değişir umudu ile o zehri içmeye devam etmek yalnızca toksik ilişki ile olur. Bizler ise ilişkiyi keyif için, mutluluk için yaşamalıyız.
1. İnkar Etmeyi Bırakın
Herhangi bir sorunu çözmenin ilk adımı, inkar etmeyi, yok saymayı bırakıp o sorunla yüzleşmektir. Özellikle toksik ilişkilerde, sorunla yüzleşmek şöyle dursun öyle bir ilişki içinde olduğunuzu fark etmeniz dahi zaman alabilir. Sevgi, alışkanlık, bağlılık gibi etkenler sizin olaylara gerçekçi bir şekilde bakmanıza engel olabilir. Fakat tüm bunları bir kenara koyduğunuzda ilişkinizdeki problemleri ve bu problemlerin size ne kadar zarar verdiğini görebiliyorsanız bu problemlerin üstünü örtmek veya yok saymak yerine kabullenmelisiniz. Yapılmış pek çok araştırma, toksik bir ilişkiyi sürdürmenin sağlığa zararlı olduğunu da ortaya koydu. 2021’de yapılan bir araştırmaya göre toksik ilişki yaşayan, tacize, zorbalığa uğrayan bireylerde; stres, tükenmişlik, depresyon ve anksiyete görülüyor.
2. Duygularınızı ve Düşüncelerinizi Yazın
Duygularınız hakkında yazmak, yapmak isteyebileceğiniz son şey olabilir. Yazı yazmak için odaklanamayacak kadar üzgün, öfkeli hissedebilirsiniz. Ayrıca yazı yazmanın duygularınızı daha da depreştireceğini ve size kötü gelebileceğini düşünebilirsiniz. Fakat yazmak hayatın fotoğrafını çekmek gibidir. Duygularınızı ve düşüncelerinizi yazdığınızda, yani onları başka bir yere aktardığınızda, onları somutlaştırmış olursunuz ve sizin için ne anlama geldiklerini tam olarak o anda keşfedersiniz. Böylece yoğun ve karmaşık duygularla boğuşurken bile hayatınıza ve ilişkinize uzaktan bakabilme ve mantıklı düşünebilme fırsatı yakalayabilirsiniz.
3. Ayrıcalıklarınızı Tanımlayın
İçinde bulunduğunuz bu toksik ilişkinin “avantajlı yönleri” olabilir. Günlüğünüze bunları da not edin.
• “Masraflarımızı birlikte karşılıyoruz. Ekonomik gücüm tek başıma yaşamama yetmez.”
• “O benim ailem. En azından çocuğumuza ebeveynlik yapabiliyor.”
• “60’lı yaşları çoktan geçtim. Onu terk edip hayata nasıl yeniden başlayabilirim?
Bu ilişkiyi sürdürmek için sebepleriniz ve “avantajlarınız” her ne olursa olsun bunları teker teker not edin. Yazdığınız avantajlar gerçekten bu ilişkiyi sürdürmeye değiyor mu? Muhtemelen değmiyor.
4. Boşlukları Doldurmayı Öğrenin
Toksik ilişkiden kurtulduğunuzda, ilişkinin size sunduğu avantajlardan da yoksun kalacaksınız. Bu yüzden kendinizi yalnız ve boşlukta hissedebilirsiniz. Bu boşlukları doldurabilmeyi öğrenmelisiniz. Örneğin bir süreliğine evinizden uzakta kalabilirsiniz, işinizi bırakmak zorunda kalabilirsiniz. Eğer uzak kalmanız gereken kişi arkadaşınızsa ya da aşık oldunuz kişiyse denizde başka balıklar da olduğunu unutmayın.
Ayrılıktan hemen sonra insanların “ruh keşfetme” faaliyetleriyle ilgili bir deney yapıyor. Bu süreçte insanların yapmayı sevdiği ama toksik ilişkileri sebebiyle yapamadıkları faaliyetleri yapmaları sağlanıyor. Bunların çoğu dans etmek ya da sahile gitmek kadar basit faaliyetler...İki hafta kadar kısa bir sürenin sonunda katılımcılar kendilerini daha genç ve umut dolu hissettiklerini söylüyorlar.
5. Pozitif Bir Arkadaş Ortamı Oluşturun
Toksik olsun ya da olmasın bir ilişkiniz sona erdiğinde desteğe ihtiyaç duyabilirsiniz. Size iyi geldiğini düşündüğünüz arkadaşlarınızla ya da ailenizden sevdiğiniz kişilerle vakit geçirmeye çalışın. Böyle durumlarda olaylara dışarıdan bakmak ve mantıklı kararlar vermek zor olabilir. Bu süreçte sizi gerçekten sevdiğini ve size değer verdiğini düşündüğünüz bir kişinin bile desteği, size tahmin ettiğinizden daha çok fayda sağlayacaktır.
6. Kendinize Motive Edici Notlar Bırakın
Aileniz, arkadaşlarınız ve sevdikleriniz dışında desteğine ihtiyaç duyduğunuz bir kişi daha var. O da sizsiniz. Sizi en iyi tanıyan ve uzun süredir sizle birlikte olan kişi yine kendinizsiniz. Sahip olduğunuz tüm deneyimleri, sevginizi, şefkatinizi paylaşmanız gereken en önemli kişi de sizsiniz. Yaşadığınız toksik ilişki sizin kendinize olan saygınızı, sevginizi zedelemiş hatta yok etmiş bile olabilir ve kendinize karşı adım atmakta zorlanabilirsiniz. Bunu dert edinmek yerine küçük adımlar atmayı denemelisiniz. Kendinize, sürekli görebileceğiniz yerlerde motive edici notlar bırakabilirsiniz.
7. Suçluluk Duygusundan Vazgeçin
Toksik bir ilişkiyi bitirdiğinizde birçok nedenden dolayı kendinizi suçlu hissedebilirsiniz. İlişkiyi çok uzun süre bitiremediğiniz için, bu ilişki yüzünden başkalarının canını da yaktığınız için, eğer çocuklarınız varsa bu ilişkinin çocuklarınıza çok zarar verdiğini düşündüğünüz için ya da başka herhangi bir sebeple suçluluk duyabilirsiniz. Suçluluk duymanıza sebep olabilecek her ne yaşamış olursanız olun, yapmanız gereken en önemli şey kendinizi affedebilmenizdir. Affetmek hem zihinsel hem de fiziksel olarak sizi iyileştirebilecek en güçlü ilaçlardan birisidir. Kalp krizi riskini azaltır, kan basıncını düzenler, anksiyete, depresyon ve stres gibi problemleri hafifletir.
8. Sık Sık Olumlamalar Yapın
Olumlama yapmak, kendinizi motive etmenize yardımcı olacak ve büyük değişimlere yol açabilecek en etkili yöntemlerden birisidir. 2016’da yapılan bir araştırmada, olumlama yapan bireylerin MRI görüntülerinde belirli sinir yollarının daha aktif olduğu görülmüştür. Örneğin kendinizi daha güçlü hissetmek istiyorsanız, kendinize “Ben güçlüyüm.” Demeyi deneyin. Beyniniz bu olumlamaları gerçekmiş gibi algılayacaktır ve bu yönde harekete geçecektir.
9. Dinlenmek İçin Kendinize Vakit Ayırın
Birçok psikolog herhangi bir ayrılıktan sonra yapılabilecek en iyi şeyin, dinlenmek ve iyileşmek için kişinin kendisine zaman ayırması olduğunu söylüyor. Özellikle toksik bir ilişkiden kurtulduğunuzda belki de tüm ihtiyacınız derin bir nefes alıp yeniden hayatın tadını çıkarmaktır. Hayatınızda sizin için gerçekten önemli ve değerli olan şeylere odaklanın. Gününüzü birçok aktiviteyle doldurup kafanızı meşgul etmeye çalışmak yerine süreci sindirmek ve dinlenebilmek için kendinize fırsatlar yaratın.
Toksik bir ilişkiye son vermek zaman alabilir ve yıpratıcı olabilir. Hayata yeniden dönebilmek ve dinlenmek için kendinize baskı yapmamalısınız. Duygularınızı yaşayabilmeniz için kendinize zaman tanımalısınız. Yaşadığınız olumsuz duygular her ne kadar yoğun olursa olsun zaman içinde mutlaka azalacaktır. Bunun için kendinize yeteri kadar fırsat verdiğinize emin olmalısınız. Toksik bir ilişkiyi bitirmek için yukarıda bahsettiğimiz adımlardan hangisini gerçekleştiriyor olursanız olun kendinizi tebrik etmeyi ihmal etmeyin. Sağlıklı bir ilişkiyi hak ettiğinizi kendinize sürekli hatırlatın. Ve hala ilk adımı atacak gücü bulmaya çalışıyorsanız bir ruh sağlığı uzmanından yardım alabilirsiniz. Böylece yaşadığınız duyguları ve içinde bulunduğunuz durumu bir yol gösterici ile yeniden değerlendirme fırsatı bulacaksınız.
