Kahramanmaraş merkezli 7.7 ve 7.6’lık depremler, Türkiye’yi derinden sarstı. Şu ana kadarki can kaybı sayısı, 17 Ağustos 1999 depreminde yaşamını yitiren yurttaşların sayısını bile geçti.
Bu söz konusu deprem çok büyük maddi ve manevi bir kayba sebebiyet verdi. Adana, Adıyaman, Diyarbakır, Gaziantep, Hatay, Malatya, Kahramanmaraş, Şanlıurfa, Kilis, Osmaniye deprem felaketinden en çok etkilenen illerden oldu.
Reuters’ın tahminine göre, hesaplamalarına başvurduğu toplam üç ekonomist depremin GSYH’ye etkisini 0.6 ila 2 puan arasında kayıp olarak aktardı. Ekonomistler üretimin yüzde 50 oranında aksadığı ve bu düşüşün 6-12 ay gibi bir sürede telafi edildiği bir senaryoyu baz alıyor. Bir yetkili de bu yıl büyümenin ilk tahminlerden deprem nedeniyle 1-2 puan aşağıda kalabileceğini söyledi.
'MUHTEMELEN İKİ YILA YAYILACAK'
Bloomberg ekonomisti Selva Bahar Baziki, "Bir önceki büyük depremle karşılaştırarak pazartesi günkü depremlerde kamu harcamalarının GSYİH’nın yüzde 5,5’ine eşdeğer olabileceğine dair ilk kaba bir tahminde bulunuyoruz. Muhtemel bir hükümet destekli kredi planı daha yüksek bir sayıya neden olabilir…. Depremlerin göreceli büyüklüğü ve bölgenin ekonomisini hesaba katarsak, pazartesi günkü felaketle ilgili olası kamu harcamalarını kısa vadede GSYİH’nın kabaca yüzde 2,6’sına denk getiriyor…. Konut inşaatı da dahil olmak üzere uzun vadeli bir bakış açısıyla, Van depremine yönelik kamu harcamalarını Türkiye GSYİH’sının yaklaşık yüzde 0,3’üne taşımıştı. Aynı ölçeklendirme sisteminin uygulanması, pazartesi günkü felaket için yapılan harcamaların GSYİH’nın yaklaşık yüzde 5,5’ine ulaşabileceğini gösteriyor. Yeniden inşa zaman aldığı için maliyetler muhtemelen iki yıla yayılacak" dedi.
'4 MİLYAR DOLAR'
Fitch Ratings ise “Sahada durum gelişirken, ekonomik kayıpları tahmin etmek zor, ancak 2 milyar doları aşması muhtemel görünüyor ve zamanla 4 milyar dolara veya daha fazlasına ulaşabilir” açıklamasında bulundu.
'O BÖLGEDE ÖYLE BİR SERVET YOK'
Ekonomist Atilla Yeşilada, "Çarşamba akşamı IFC yöneticileri ile yaptığım sanal görüşmede, bir uzman Gelişmekte Olan Ülkeler’de böyle depremlerin uzun vadeli eğilim büyümeyi 1-1.5 puan aşağı çektiği görüşünü paylaştı. Neden böyle oluyor? Çünkü üretmek için sermaye lazım. Nedir sermaye? Deprem bölgesinde 2 tür sermaye var. İlki duran varlıklar. Yani, konutlar, ticari binalar, ekipman, makina ve ölçülmesi zor “fiziksel teknoloji”, yani bilgisayara yüklediğin yazılım. Duran varlık olarak tarımda kullanılan arazi, makina ve hayvan sayısı gibi kalemler çok önemli. İkinci tür servet finansal varlıklar. Şimdi ikinci tür servet birinci tür servetteki kaybı tazmin ve tamirde kullanılacak. Kamunun gücü sadece kendine ait altyapı tamirine yeter, o da belki. Özel sektör biraz sigorta tahsil eder, ama servet kaybının yüzde 90’nı kendi imkânlarıyla tamir edecek. Öyle bir servet yok ki o bölgede" ifadelerini kullandı.