Maliye Bakanlığı 2024 yılı Mart ayında beyan edilecek olan 2023 yılı kira gelirlerine yönelik denetim çalışmalarına başladı. Denetimlere takılan konutların bir kısmında akrabalar oturuyor. Daha önce kaynana vergisiyle ilgili uyarılarda bulunan yazar Abdullah Tolu, bu kez de misafir vergisi konusunu yazdı. Bakanlık, 2 milyon konutu kira geliri için denetlemeye başladı. Denetimlere takılan konutların bir kısmında akrabalar oturuyor. Daha önce kaynana vergisiyle ilgili uyarılarda bulunan yazar Abdullah Tolu, bu kez de misafir vergisi konusunu yazdı. Ekonomim yazarı Abdullah Tolu'nun aktardığına göre, “Misafir Vergisi”, evde akrabaları dışında mal sahibi ile ikamet eden misafirlerle ilgili. Evde mal sahibi ile ikamet edenin akraba olmaması halinde, mal sahibinin “Misafir Vergisi” ödemesi gerekiyor. Tabi, bu düzenleme birkaç saat ya da gün kalıp giden misafirlerle ilgili değil. Daha uzun süreli kalan misafirler ilgili. Misafir uzun süreli kaldığında işler karışıyor, bu vergi gündeme geliyor. Örneğin, 3 ay veya daha fazla misafirlik gibi. BU YENİ BİR DÜZENLEME Mİ? Şimdi hemen “evdeki misafir için neden vergi ödensin ki” diye itirazda bulunabilirsiniz. Aslında oldukça da haklısınız ancak, Gelir Vergisi Kanunu’nda böyle bir düzenleme var, üstelik yeni de değil, uzun yıllardan bu yana yürürlükte. YASA BU KONUDA NE DİYOR? Gelir Vergisi Kanunu’nun “Emsal Kira” başlıklı 73. Maddesi tam da bu konu ile ilgili. Söz konusu düzenlemeye göre, kiraya verilen mal ve hakların kira bedelleri emsal kira bedelinden düşük olamıyor. Bedelsiz olarak başkalarının kullanımına bırakılan konutların emsal kira bedeli, bu konutların kirası sayılıyor. Konutlarda emsal kira bedeli, konutun emlak vergisi değerinin yüzde 5’i olarak hesaplanıyor. Bu düzenlemeye göre, örneğin, bedelsiz olarak başkalarının kullanımına bırakılan konutun emsal kira bedeli, bu konutun kirası sayılıyor, emsal kira bedeli üzerinden de vergilendirme yapılıyor. Yine sözü edilen 73. Maddede emsal emsal kira bedeli esasının uygulanmayacağı durumlarda sayma yöntemiyle belirlenmiş bulunuyor. Emsal kira bedelinin uygulanmayacağı durumlar ise maddedeki sıralamaya göre aynen şu şekilde: 1) Boş kalan gayrimenkullerin muhafazaları maksadıyla bedelsiz olarak başkalarının ikametine bırakılması, 2) Binaların mal sahiplerinin usul (anne-baba, büyükanne-büyükbaba), füruğ (çocuk, torun) veya kardeşlerinin ikametine tahsis edilmesi, 3) Mal sahibi ile birlikte akrabaların da aynı evde veya dairede ikamet etmesi, 4) Genel ve özel bütçeli idareler, il özel idareleri ve belediyeler ile diğer kamu kurum ve kuruluşlarınca yapılan kiralamalarda. HANGİ DÜZENLEME “MİSAFİR VERGİSİ” İLE İLGİLİ? Gelir Vergisi Kanunu’nun 73. maddesinin 3. bendinde yer alan düzenleme “Misafir Vergisi” ile ilgili. Söz konusu düzenlemeye göre, mal sahibi ile birlikte “akrabaların” da aynı evde veya dairede ikamet etmesi halinde, emsal kira bedeli üzerinden “Misafir Vergisi” alınmıyor. Ancak, mal sahibi ile birlikte evde ya da dairede ikamet edenin “akraba olmaması” halinde ise, emsal kira bedeli üzerinden “Misafir Vergisi” alınıyor. “MİSAFİR VERGİSİ”Nİ KİM ÖDEYECEK? Güzel bir soru, “Misafir Vergisi”ni tabi ki misafir ödemeyecek, evinde ya da dairesinde birlikte kaldığı mal sahibi ödeyecek. MAL SAHİBİ NE KADAR VERGİ ÖDEYECEK? Sahibi olduğu evde veya dairede bu şekilde misafir ağırlayan mal sahiplerinin emsal kira bedeli üzerinden kira elde etmiş gibi yıllık gelir vergisi beyannamesi vererek, gelir vergisi ödemeleri gerekiyor. MAL SAHİPLERİNİN NE YAPMASI GEREKİYOR? 2023 yılında evinde akrabası olmayan misafir ağırlayan mal sahiplerinin 1 Mart – 1 Nisan 2024 tarihleri arasında kira geliri elde etmiş gibi, yıllık gelir vergisi beyannamesi vermeleri ve tahakkuk eden gelir vergisini ödemeleri gerekiyor. MİSAFİR VERGİSİ NASIL HESAPLANACAK? Evde kalan misafir nedeniyle ödenecek gelir vergisinin hesaplanmasında, evin “emlak vergisi değeri” ve “evde kaç kişinin kaldığı” son derece önemli. Öncelikle evin emlak vergisi değerinin yüzde 5'i, yıllık emsal kira bedeli olarak hesaplanacak. Daha sonra, hesaplanan emsal kira bedeli, evde kalan mal sahibi dahil kişi sayısına bölünecek, bu şekilde akraba olmayan misafir/misafirlere isabet eden emsal kira bedeli bulunacak. Örneğin, evde bir mal sahibi bir de misafir birlikte kalıyorsa, hesaplanan bedelin yarısı, evde kalan misafirin emsal kira bedeli olacak. Misafir 1 yıldan az kalmışsa, yıllık olarak hesaplanan emsal kira bedelinin misafirin kaldığı ay sayısına isabet eden kısmı, kaldığı süreye ilişkin emsal kira bedeli olarak kabul edilecek. Misafir 6 ay kalmışsa, 6 aylık emsal kira bedeli hesaplanacak. 21 BİN TL’YI AŞMAYAN EMSAL KİRA BEDELİ İÇİN VERGİ ÖDENMEYECEK Bu şekilde mal sahibi ile birlikte aynı evde kalan akraba olmayan misafir için hesaplanan emsal kira bedelinin 2023 yılı için 21 bin TL’si (2024 yılı için 33 bin TL’si) gelir vergisinden istisna bulunuyor (GVK. Mad. 21). Dolayısıyla, misafir için hesaplanan emsal kira bedelinin 2023 yılı için 21 bin TL’nin altında kalması halinde, yıllık gelir vergisi beyannamesi verilmeyecek ve vergi ödenmeyecek. Ancak, söz konusu emsal kira bedelinin 2023 yılı için 21 bin TL’yi aşması halinde ise, yıllık gelir vergisi beyannamesi verilecek, emsal kira bedeli olarak hesaplanan tutarın 21 bin TL’si gelir vergisinden istisna olacak, aşan kısım vergiye tabi tutulacak.