Psikolojide ‘’Şema” erken çocukluktan kaynaklanan, kendiniz, başkaları veya dünya hakkında sabit düşünce inancı ve uyumsuz davranış kalıbı olarak tanımlanır. Kendini feda etme psikolojisi de “Fedakârlık” şemasından kaynaklanır. Fedakarlık şemasına sahip insanların ortak noktası, başkalarının ihtiyaçlarına aşırı derecede odaklanmalarıdır. Bu, çevrelerindekileri hayal kırıklığına uğratma korkusundan kaynaklanır.
Başlarda nazik, yardımsever ve cömert olmak olumlu gibi görünebilir. Ancak kişi tüm çabasını diğer insanların beklentilerini karşıladığından emin olmak için harcadığında, çevrenizdekiler kişiden faydalandıklarının farkında bile olmadan nezaketini ve uğraşlarını hafife almaya başlayacaklardır. Bu da bir noktadan sonra kişide kronik yorgunluk sendromuna sebep olabilir. Kişi duygularını bastırdığı için depresyon, kaygı, kızgınlık ve tükenmişlik sendromu gibi ciddi psikolojik rahatsızlıklar yaşayabilir.
Kendini Feda Etme Şemasına Sahip Olduğunuzu Nasıl Anlarsınız?
• Kendi ihtiyaçlarınızı başkalarının ihtiyaçlarının önüne koymanın bencilce olduğunu düşünüyorsanız,
• İnsanlar genellikle yardım ve tavsiye için size başvuruyorlarsa,
• İhtiyaçlarınızı ve duygularınızı ifade edemeyecek kadar başkalarına odaklanıyorsanız,
• Kendinizden çok başkalarını düşünme eğilimindeyseniz,
• Yakınınızdaki birinin size ihtiyacı olduğunda her şeyi bırakıyorsanız,
• İstekleri reddetmek sizi rahatsız ediyorsa,
• Başkalarına verdiğinizden daha azını alıyorsanız,
• Başkaları için bir şeyler yapmaktan sık sık bunalmış veya yorgun hissediyorsanız,
Kendini Feda Etme Şemasına sahip olduğunuzu söyleyebiliriz.
NE YAPMALIYIZ?
• Kendinize Değer Vermeyi Öğrenin
Sürekli olarak fedakarlık yapmanız, ihtiyaçlarınızın ve arzularınızın ne olduğunu bilmemenize sebep olur ve değersiz hissedersiniz.
Kendinize değer vermek; güçlü ve zayıf yönlerinizi kabul etmek ve bunları kendi yararınıza kullanmakla başlar.
Hepimiz insanız ve tabi ki hatalar yapacağız. Hatalarımızdan ders aldığımız ve daha iyi yapabileceğimiz şeyler konusunda, kendimize karşı dürüst olduğumuz ve hatalarımızdan ders aldığımız sürece ilerlemeye devam edebiliriz.
• Kim Olduğunuzu Merak Edin
Hayatınızın büyük bir bölümünde “başkalarının olmasını istediği” kişi oldunuz. Bu sizi başkalarına bağımlı ve özgüvensiz hissettirdi. Aslında kim olduğunuzu anlamak için başkalarının düşüncelerini esas kabul etmek yerine kendinize sorun: ‘’Ben aslında kimim, benim aslında istediğim ne, başkalarının bana söylediklerinden bağımsız olarak ben bu hayatta neyi hedefliyorum ve bu hedefe ulaşmak için göstermem gereken iç ve dış kaynaklarım neler?”
• Herkesi Mutlu Edemeyeceğinizi Kendinize Hatırlattın
Etrafınızdaki insanların her zaman mutlu olmasını sağlamaya çalışmak için kendinize çok fazla sorumluluk edinmeniz, sizde çok fazla baskı hissine sebep oldu. Mesele şu ki, başkalarının hayatı nasıl deneyimlediklerini kontrol edemezsiniz. Sadece kendi eylemlerinizden ve niyetlerinizden sorumlu olabilirsiniz. Diğer insanların algılarını kontrol etmeye çalışmak yerine, zamanınızın ve enerjinizin çoğunu kişisel değerlerinizi yansıtacak şekilde yaşamaya odaklamayı öğrenmeye başlayın.
• İçinizdeki Eleştirmenle Sohbet Edin
İç eleştirmeninizin hakkınızda söylediklerine dikkat edin. Ya kendinizle ilgili inandığınız bazı şeyler gerçekten doğru değilse? Kendinizi sürekli eleştirmek yerine cesaretlendirerek konuşsaydınız, hayatınız nasıl farklı olabilirdi? Kafanızın içindeki eleştirel düşünceleri sorgulamanın ve onları daha yararlı bir dile çevirmenin en güzel yollarından biri, günlüğünüze iç eleştirmeninizle girdiğiniz bir diyaloğu yazmaktır.
• Tüm Duygularınızı Hissedin Ve Bunu Paylaşın
Duygularınızı bastırmaya çalışmayın, bastırdığınız her duygu beklenmedik şekillerde dışarı çıkarlar.
Duygularınızı hissetmek ve bunu paylaşmak, sizi çevrenizdekilerden uzaklaştırmaz, aksine başkalarına karşı şefkatinizi artırırsınız.
• Günlük Tutun
Sayfanın son üç satırını küçük liste için ayırın. Minnettar olduğunuz şeyleri, sevildiğinizi gösteren kanıtları, ne yapmak istediğinizi ve nasıl bir insan olmak istediğinizi gösteren yolları listeleyin.
Son olarak; Fedakarlık şeması içerisinde yaşamak zorunda değilsiniz. Ancak doğrudan kendinize odaklanmaya atlamak da kolay değildir. Değişmek için adım atarken, kendinize sorun ‘’KENDİNİ FEDA EDEN BİRİ OLMASAYDIM NE YAPARDIM? ‘’