TÜİK verilerine göre Mart 2025 itibariyle işsizlik oranı 0,3 puan azalarak yüzde 7,9 seviyesinde gerçekleşti. İktidar rakamı 'işsizlikte rekor' olarak duyurdu. Buna karşın geniş tanımlı işsizlik oranı (gerçek işsizlik) yüzde 28,8'e yükseldi. DİSK-AR, gerçek işsizliğin pandemi seviyelerine yaklaştığı uyarısını yaptı.
Türkiye Devrimci İşçi Sendikaları Konfederasyonu Araştırma Merkezi'nin (DİSK-AR) Nisan 2025 tarihli "İşsizliğin Görünümü" raporuna göre, Türkiye’de geniş tanımlı işsizlik oranı yüzde 28,8’e yükselerek rekor seviyelere yaklaştı.
DİSK-AR'ın TÜİK verilerinden yararlanarak yaptığı hesaplamalar, gerçek işsiz sayısının 12 milyona dayandığını ortaya koydu.
PANDEMİ DÖNEMİNDEKİ İŞSİZLİK ORANINA YAKLAŞILDI
Rapora göre Mart 2025 itibarıyla mevsim etkisinden arındırılmış dar tanımlı işsizlik oranı yüzde 7,9 olarak açıklanırken, geniş tanımlı işsizlik oranı pandemi dönemindeki seviyelere yaklaşarak yüzde 28,8’e ulaştı. Geniş tanımlı işsiz sayısı son bir yılda 2 milyon 182 bin kişi artarak 11 milyon 730 bine yükseldi. Aynı dönemde çalışmaya hazır olduğu halde iş aramaktan vazgeçmiş kişi sayısının 5,3 milyonu bulduğu belirtildi.
KADINLARDA GERÇEK İŞSİZLİK ORANI YÜZDE 38,2
Özellikle kadın işsizliği dikkat çekici boyutlara ulaştı. Mevsim etkisinden arındırılmış verilere göre, kadınlarda geniş tanımlı işsizlik oranı yüzde 38,2’ye çıkarken, erkeklerde bu oran yüzde 23,1 olarak kaydedildi. Geniş tanımlı kadın işsizliği ile erkek işsizliği arasındaki farkın 15,1 puana ulaştığı vurgulandı.
İŞSİZLER, İŞSİZLİK ÖDENEĞİ ALAMIYOR
Raporda ayrıca, işsizlerin büyük çoğunluğunun işsizlik ödeneğinden yararlanamadığı ifade edildi. TÜİK’in resmi verilerine göre Mart 2025'te 2 milyon 807 bin dar tanımlı işsiz bulunurken, İŞKUR verilerine göre yalnızca 473 bin 626 kişi işsizlik ödeneği alabildi. Böylece, resmi işsizlerin yalnızca yüzde 14,9’u işsizlik sigortasından faydalanabildi; yaklaşık 2,3 milyon işsiz işsizlik ödeneğinden yararlanamadı.
DİSK-AR raporu, dar tanımlı işsizlik oranlarının düşük gösterilmesine rağmen, geniş tanımlı işsizlik oranlarının pandemi dönemindeki seviyeleri yeniden yakaladığını ve işsizlik sorununun yapısal bir boyut kazandığını vurguladı.
İŞSİZLİKLE MÜCADELE ÖNERİLERİ
DİSK-AR, işsizlikle mücadele kapsamındaki önlemlerini şöyle sıraladı:
Haftalık çalışma süresi gelir kaybı olmaksızın 37,5 saate indirilmeli
Fazla mesailer için uygulanan yıllık 270 saat sınırı 90 saate düşürülmelidir
Uluslararası Çalışma Örgütü’nün (ILO) “insana yaraşır iş” yaklaşımı temel alınmalı, herkese güvenceli ve nitelikli işler sağlanmalıdır
İş Yasası’nın 25/II. maddesi yeniden düzenlenmeli ve keyfi işten çıkarmalar önlenmelidir
İşsizlik sigortası ödeneğinden yararlanma koşulları kolaylaştırılmalı, ödenek miktarı yükseltilmelidir
İşsizlik Sigortası Fonu’nun amaç dışı kullanımına son verilmelidir. Fon’dan işverenlere dönük teşvik ve destekler sona erdirilmelidir
Kamu istihdamı artırılmalı, kamuya dayalı güvence içeren çalışma biçimleri teşvik edilmelidir
Kamu girişimciliği ve hizmetleri, istihdam yaratacak şekilde yeniden ele alınmalı
Kamu personel açığı giderilmeli ve kapatılan kamu kurumları tekrar açılmalıdır
İşbaşında eğitim adı altında çırak, stajyer, kursiyer ve bursiyerlerin ucuz işgücü olarak kullanılması uygulamasına son verilmelidir
Uluslararası çalışma normlarına uygun olarak herkese yılda en az bir ay ücretli yıllık izin hakkı tanınmalıdır
Sendikal haklar ve özgürlükler güvence altına alınmalı, sendikal barajlar kaldırılmalı ve herkesin sendika hakkını özgürce kullanabilmesi için yasal düzenlemeler yapılmalıdır
Kadın istihdamının artırılması ve işsizliğin azaltılması için; İşgücü piyasalarındaki cinsiyetçi uygulamalara son verilmeli
Ev içi bakım hizmetleri kamusal olarak devlet tarafından sağlanmalı
Nitelikli, yaygın ve ücretsiz bakım hizmetleri ile kadınların üzerindeki yük hafifletilmelidir.
