Günlük yaşantımızda yapay zekaya olan bağımlılığımız giderek artıyor. Akıllı asistanlardan ChatGPT gibi dil modellerine kadar birçok araç, insanların işlerini kolaylaştırırken, bilişsel beceriler üzerinde nasıl bir etki bıraktığı ise tartışmalı bir konu haline geldi. İsviçre’deki SBS Swiss Business School’dan Dr. Michael Gerlich’in yürüttüğü yeni bir çalışma, yapay zeka kullanımının özellikle genç nesillerin eleştirel düşünme yetilerini nasıl olumsuz etkilediğini gözler önüne serdi.
GENÇ NESİL ARTIK DAHA AZ DÜŞÜNÜYOR
Araştırma, Birleşik Krallık’tan 666 katılımcı ile gerçekleştirildi ve katılımcılar 17-25, 26-45 ve 46+ yaş grupları olarak üçe ayrıldı. Çalışma, yapay zeka araçlarının kullanım sıklığı, bilişsel tembellik eğilimleri (cognitive offloading) ve eleştirel düşünme becerilerini ölçen 23 soruluk bir anket ve 50 katılımcıyla yapılan yarı yapılandırılmış mülakatları içeriyordu.
Araştırma bulgularına göre:
- 17-25 yaş arasındaki gençler, yapay zekayı en sık kullanan grup oldu ve eleştirel düşünme puanları en düşük olan kategori olarak kaydedildi.
- 46 yaş ve üzeri katılımcılar ise, yapay zekaya daha az bağımlı olmalarına rağmen, daha yüksek eleştirel düşünme yetilerine sahip olduklarını gösterdi.
Bu durum, genç nesillerin bilişsel süreçleri doğrudan kendileri yürütmek yerine yapay zekaya devrettiğini ve bunun sonucunda düşünme becerilerinin zayıfladığını ortaya koyuyor.
YAPAY ZEKA DÜŞÜNME YETENEĞİMİZİ ELE Mİ GEÇİRİYOR?
Araştırmayı yürüten Dr. Michael Gerlich, yapay zeka kullanımının "bilişsel maliyetler" oluşturduğunu belirtiyor. Gerlich’e göre, sürekli yapay zekaya başvurmak, insanların problem çözme ve eleştirel düşünme becerilerini zamanla köreltiyor.
Gerlich, araştırma sonuçlarını şöyle yorumluyor:
"Genç katılımcılar, yapay zeka araçlarına daha fazla bağımlı hale geldikçe eleştirel düşünme becerilerinde belirgin bir düşüş yaşanıyor. Bu bulgular, yapay zeka teknolojileriyle etkileşimde eleştirel düşünmeyi teşvik eden eğitim stratejilerine olan ihtiyacı vurguluyor."
Uzmanlar, yapay zekayı bilinçli ve dengeli kullanmanın önemine dikkat çekiyor. AI teknolojilerinin sunduğu kolaylıklar, insan beyninin tembelleşmesine neden olmamalı; aksine, düşünmeyi teşvik eden bir araç olarak kullanılmalı.
YAPAY ZEKA EĞİTİMİ ŞART
Bu araştırma, yapay zeka kullanımının eğitim sistemlerine nasıl entegre edilmesi gerektiği konusunda önemli soruları gündeme getiriyor. Eleştirel düşünme becerilerinin korunması ve geliştirilmesi için AI teknolojileriyle etkileşimde daha bilinçli bir yaklaşım geliştirilmesi gerektiği vurgulanıyor.
